Ωτίτιδα και παιδιά

Τι είναι περίφημη ωτίτιδα;

Η ωτίτιδα -για την ακρίβεια, η μέση ωτίτιδα- «προσβάλλει» το τύμπανο και την εσωτερική κοιλότητα του αυτιού. Γενικά, η μόλυνση του αυτιού προκαλείται από μικρόβια που προέρχονται από τη μύτη ή το λαιμό και κατορθώνουν να φθάσουν στο αυτί μέσω της ευσταχιανής σάλπιγγας (δηλαδή του εσωτερικού πόρου που συνδέει το τύμπανο του αφτιού με το λαιμό). Η ωτίτιδα (otitis) παρουσιάζει πόνο στο αυτί, μπορεί να προκαλέσει πυρετό, ναυτία και ενδεχομένως εμετό, απώλεια της ισορροπίας, ενίοτε και έκκριση υγρού από το αυτί. Η μέση ωτίτιδα – που εκδηλώνεται το χειμώνα, σε αντιδιαστολή με την εξωτερική ωτίτιδα που εκδηλώνεται το καλοκαίρι – είναι φλεγμονή στο μέσο αυτί η οποία θέλει προσοχή και θεραπεία από τον ιατρό. 

Τι είναι η μέση ωτίτιδα;

Οι «μέσες ωτίτιδες» προσβάλλουν το μέσο αυτί, το οποίο βρίσκεται ανάμεσα στο τύμπανο και τον λαβύρινθο. Τα συμπτώματα παρουσιάζονται συνήθως ύστερα από ίωση, κρυολόγημα, γρίπη, ιγμορίτιδα, που οφείλονται κυρίως σε μικρόβια όπως ο σταφυλόκοκκος, ο πνευμονιόκοκκος και ο στρεπτόκοκκος.

Τα συμπτώματα στη μέση ωτίτιδα είναι ίδια με εκείνα των εξωτερικών ωτίτιδων, αλλά πιο έντονα, ενώ ο ασθενής «ανεβάζει» και πυρετό. Προκαλούν απόφραξη της ευσταχιανής σάλπιγγας, με αποτέλεσμα το έσω αυτί να μην αερίζεται και η πίεση να είναι μικρότερη από ό,τι στο εξωτερικό περιβάλλον. Το αποτέλεσμα είναι ο ασθενής να νιώθει έντονο πόνο.

Ανάλογα με τα συμπτώματά τους, οι μέσες ωτίτιδες διακρίνονται σε δύο κατηγορίες:

• Οξείες πυώδεις ωτίτιδες

Ο βλεννογόνος του έσω αυτιού εκκρίνει πύον. Ο ασθενής νιώθει συνεχή οξύ πόνο, παροδικό περιορισμό της ακοής και, στις περιπτώσεις που δεν αντιμετωπιστεί έγκαιρα η λοίμωξη με την κατάλληλη αντιβίωση, μπορεί το πύον να «σπάσει» το τύμπανο (ρήξη). Σε σπάνιες περιπτώσεις, το πύον μπορεί να εισχωρήσει βαθύτερα στον εγκέφαλο και να προκαλέσει σοβαρότερα προβλήματα (μαστοειδίτιδα, μηνιγγίτιδα).

Οι οξείες πυώδεις ωτίτιδες αντιμετωπίζονται με αντιβιοτικά ευρέος φάσματος ή ειδικό αντιβιοτικό, εφόσον έχει ταυτοποιηθεί το μικρόβιο, καθώς επίσης και με αναλγητικά, αντιπυρετικά και αποσυμφορητικά της μύτης.

• Εκκριτικές ωτίτιδες

Στην πλειονότητα των περιπτώσεων, οι πυώδεις ωτίτιδες αντιμετωπίζονται ριζικά. Όμως, ορισμένες φορές, η αγωγή «καταφέρνει» μεν να απομακρύνει το πύον, αλλά τα αυτιά συνεχίζουν να εκκρίνουν υγρό, οπότε η ωτίτιδα αποκτά χρόνιο χαρακτήρα και χαρακτηρίζεται «εκκριτική». Αυτός ο τύπος ωτίτιδας εμφανίζεται πολύ συχνά στα παιδιά, χωρίς απαραίτητα να έχει προηγηθεί οξεία πυώδης ωτίτιδα. Οφείλεται κυρίως σε ιούς και σπανιότερα στα μικρόβια του αιμόφιλου και του πνευμονιόκοκκου, οπότε είναι αναγκαία η λήψη ειδικού αντιβιοτικού.

Για την αντιμετώπιση, συνήθως, αρκούν τα αναλγητικά και αντιπυρετικά, καθώς και τα αποιδηματικά σκευάσματα, τα οποία βοηθούν στην υποχώρηση του πρηξίματος. Επίσης, μικροί και μεγάλοι μπορούν να κάνουν απλές ασκήσεις για να ανοίξει η ευσταχιανή σάλπιγγα, όπως να μασούν τσίχλες και καραμέλες, να φουσκώνουν μπαλόνια, να φυσούν τη μύτη τους.

Τέλος, σε περίπτωση που συνυπάρχει αλλεργική ρινίτιδα, μπορούν να παίρνουν αντιισταμινικά ή να χρησιμοποιούν ρινικό σπρέι κορτιζόνης.

ΠΑΙΔΙΑ

Οι ωτίτιδες προτιμούν τα παιδιά

Η ωτίτιδα χτυπάει ενήλικες αλλά και παιδιά, ιδίως αυτά της προσχολικής ηλικίας.

Η οξεία μέση ωτίτιδα είναι μια συχνή αρρώστια στα παιδιά. Κατά τη βρεφική ηλικία, το ανοσοποιητικό σύστημα είναι πολύ ευάλωτο σε λοιμώξεις. Μέχρι την ηλικία των 5 ετών, τα παιδιά έχουν πολύ μικρή ευσταχιανή σάλπιγγα, με αποτέλεσμα να είναι πιο ευάλωτη σε ιούς και μικρόβια και να φράζει πιο εύκολα.

Η παρουσία υπερτροφικών αδενοειδών εκβλαστήσεων (κρεατάκια) και οι αμυγδαλές (μετά την ηλικία των 3 ετών), που βρίσκονται πολύ κοντά στην ευσταχιανή σάλπιγγα, ευνοούν τη μόλυνση του μέσου αυτιού. Η πλειοψηφία των παιδιών θα έχει τουλάχιστο ένα επεισόδιο ωτίτιδας μέχρι την ηλικία των 3 χρόνων. Η ευσταχιανή σάλπιγγα (σωλήνας που ενώνει τη μύτη με το αυτί) είναι πιο κοντή σε σχέση με τους ενήλικες. Έτσι πιο εύκολα μπορούν μικρόβια να μεταφερθούν στο μέσο αυτί και να προκληθεί μόλυνση. Η μόλυνση λοιπόν του μέσου αυτιού θα προκαλέσει πύο, που θα μαζευτεί πίσω από το τύμπανο.

Αν το παιδί ζει σε περιβάλλον με καπνιστές, πίνει γάλα με το μπιμπερό ξαπλωμένο, δεν φυσάει τη μύτη του, έχει αλλεργική ή αγγειοκινητική ρινίτιδα, οι πιθανότητες για την εμφάνιση ωτίτιδας αυξάνονται.

Μπορεί να μεταδώσει την αρρώστια το παιδί;

Η ωτίτιδα δε μεταδίδεται σε άλλα παιδιά ή μεγάλους ανθρώπους.

Ποια τα συμπτώματα της οξείας μέσης ωτίτιδας;

Τα μεγάλα παιδιά συνήθως παρουσιάζουν:

• Πόνο στο αυτί.
• Αίσθημα ότι είναι γεμάτο με νερό.
• Απώλεια ακοής.
• Ίσως πυρετό.

Τα μικρότερα παιδιά μπορεί να παρουσιάσουν:

• Ανησυχία.
• Δυσκολία στη σίτιση.
• Δυσκολία στον ύπνο.
• Απώλεια ακοής.
• Πυρετό.

Εάν η ωτίτιδα είναι σοβαρή, μπορεί να σπάσει το τύμπανο και να τρέχει από το αυτί πύο. Μην ανησυχείτε, γιατί η τρύπα που δημιουργήθηκε κλείνει τις περισσότερες φορές όταν το παιδί πάρει την κατάλληλη θεραπευτική αγωγή. Η ωτίτιδα παρουσιάζεται συνήθως 5-7 μέρες μετά από ένα κοινό κρυολόγημα.

Θεραπεία της οξείας μέσης ωτίτιδας;

Στην πλειοψηφία των περιπτώσεων η μόλυνση αυτή οφείλεται σε ιό γι’ αυτό και αυτοθεραπεύεται. Σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί να χρειαστεί να δοθεί από το παιδίατρο σας αντιβίοση. Η θεραπεία με αντιβίοση συνήθως διαρκεί 7-10 μέρες. Υγρό στο αυτί του παιδιού μπορεί να παραμείνει μέχρι και δυο μήνες μετά τη θεραπεία. Σε αυτό το διάστημα, πιθανόν η ακοή του παιδιού να είναι μειωμένη. Ταυτόχρονα με το αντιβιοτικό, καλό είναι να δίνετε στο παιδί σας και κάποιο παυσίπονο φάρμακο. Εάν το παιδί είναι μικρότερο από δυο μηνών, πιθανόν ο γιατρός σας να επιλέξει την ενδοφλέβια θεραπεία σε νοσοκομείο. Επίσης, εάν το μέσο αυτί έχει πάρα πολύ πύο πιθανόν ο γιατρός να αποφασίσει να το παροχετεύσει με τυμπανοκέντηση (ανοίγει μια τρύπα πάνω στο τύμπανο για να φύγει το πύο προς τα έξω). Η τρύπα αυτή επουλώνεται πολύ γρήγορα.

Πολλοί γονείς ανησυχούν για την ακοή του παιδιού τους. Αν γίνει σωστή θεραπεία σπανιότατα δημιουργούνται προβλήματα με την ακοή. Επίσης το παιδί με την ωτίτιδα μπορεί ελεύθερα να περπατά έξω από το σπίτι αν το ίδιο αισθάνεται καλά.

Προφύλαξη από την οξεία μέση ωτίτιδα;

1. Έχει σαφώς αποδειχθεί ότι τα νεογέννητα και βρέφη που θηλάζουν έχουν λιγότερες πιθανότητες να παρουσιάσουν ωτίτιδα διότι αντισώματα από τη μητέρα περνούν μέσα από το γάλα στο παιδί.
2. Ο τρόπος που θηλάζετε ή δίνετε το μπιμπερό στο μωρό έχει μεγάλη σημασία. Μη θηλάζετε ή δίνετε το μπιμπερό στο μωρό ενώ αυτό είναι ξαπλωμένο στο κρεβάτι. Να το βάζετε πάντα στη σωστή θέση που περιγράφεται στο ανάλογο κεφάλαιο του θηλασμού. Επίσης, μην επιτρέπετε στα μεγαλύτερα παιδιά να πηγαίνουν στο κρεβάτι για ύπνο με το μπιμπερό. Εκτός από τον αυξημένο κίνδυνο για ωτίτιδα, τα παιδιά αυτά θα παρουσιάσουν σύντομα τερηδόνα.
3. Η ωτίτιδα ακολουθεί τις περισσότερες φορές το κοινό κρυολόγημα. Για αυτό αποφεύγετε να παίρνετε το μωρό σας σε χώρους με έντονο συγχρωτισμό (πχ σταθμοί με πολλά μωρά).

Όταν η μόλυνση είναι εξωτερική

 Λιγότερο σοβαρή από τη μέση -αλλά εξίσου επίπονη- είναι και η εξωτερική ωτίτιδα: ουσιαστικά πρόκειται για ερεθισμό του δέρματος του εξωτερικού ακουστικού αγωγού. Μπορείτε να την «υποψιαστείτε» εύκολα, γιατί το μωρό βάζει συχνά το χεράκι του στο αυτί (υποφέρει, επειδή το δέρμα το «τραβάει» εξαιτίας του πρηξίματος στον ακουστικό αγωγό). Ακόμη, αν προσπαθήσετε να πιέσετε ελαφρά το τριγωνικό άκρο που προστατεύει τον εξωτερικό ακουστικό αγωγό, το μωρό θα ξεσπάσει σε κλάματα, αφού εντείνεται ο πόνος. Και σ’ αυτή την περίπτωση, το πρώτο μέλημά σας, ύστερα βέβαια από την επίσκεψη στο γιατρό, θα πρέπει να είναι η χορήγηση αντιπυρετικού. Ως μέτρο πρόληψης, πρέπει να αποφεύγεται η χρήση της μπατονέτας, που μπορεί να προκαλέσει μικρά τραύματα στο δέρμα του εξωτερικού αγωγού, διευκολύνοντας τη διείσδυση βακτηριδίων και μυκήτων. Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δώσετε στο κόψιμο των νυχιών των χεριών του μωρού και στην καθαριότητα των χεριών. Το μικρό συνηθίζει να βάζει το δάχτυλό του στο αυτί… μεταφέροντας τα πάντα στο εσωτερικό του!

Όχι στις σταγόνες!

Ένα σοβαρό λάθος που δεν πρέπει να κάνετε όταν πονάει το αυτί του μωρού είναι να βάζετε σταγόνες αναλγητικού με δική σας πρωτοβουλία ή να προχωράτε σε «γιατροσόφια», όπως το ζεστό λάδι. Και αυτό γιατί, αν υπάρχει διάτρηση του τυμπάνου, οι σταγόνες θα χειροτερέψουν την κατάσταση, προκαλώντας πιο σοβαρές βλάβες. Μην ξεχνάτε ότι, για οποιαδήποτε επέμβαση στην «περιοχή του πόνου», καλό είναι να λάβετε υπόψη σας προηγουμένως την εκτίμηση του παιδιάτρου.

 Προσοχή στο μπάνιο!

Νερό και ωτίτιδα δεν είναι.. καλός συνδυασμός γι’ αυτό, σε περιπτώσεις μόλυνσης, πρέπει να αποφεύγετε αυστηρά να φτάσει νερό στην περιοχή του αυτιού του μωρού! Μπορείτε να κάνετε μπάνιο στο μωρό, χωρίς όμως να βρέξετε το κεφάλι του. Αν θέλετε να το λούσετε, φροντίστε να καλύψετε τα αυτάκια του είτε με ωτοασπίδες ειδικές για το νερό είτε με βαμβάκι στο οποίο θα έχετε βάλει βαζελίνη.

Οξεία μέση ωτίτιδα είναι η μόλυνση του αυτιού που βρίσκεται πίσω από την τυμπανική μεμβράνη (τύμπανο). Το κομμάτι αυτό του αυτιού λέγεται μέσο αυτί. Το τύμπανο είναι μια μεμβράνη που πάλλεται με τα ηχητικά κύματα, ενώ το μέσο αυτί είναι μια κοιλότητα με αέρα πίσω από το τύμπανο. Όταν το τύμπανο πάλλεται, μικρά κόκαλα που βρίσκονται πίσω από αυτό μεταφέρουν το ηχητικό κύμα στο έσω αυτί και αυτό με την σειρά του διεγείρει το ακουστικό νεύρο, το οποίο μεταφέρει το σήμα στον εγκέφαλο.