Αλλεργική ρινίτιδα

Τι είναι η αλλεργία;

Αλλεργία ονομάζουμε την υπερβολική αντίδραση του ανοσοποιητικού συστήματος απέναντι σε μια αβλαβή ουσία. Κάποιοι άνθρωποι, για άγνωστους λόγους, εμφανίζουν αντίδραση όταν έρθουν σε επαφή με κάποιες ουσίες, τις οποίες ονομάζουμε αλλεργιογόνα. Η αντίδραση αυτή μπορεί να είναι από μια απλή φαγούρα μέχρι πλήρες αναφυλακτικό σοκ.

Τα εισπνεόμενα αλλεργιογόνα ανήκουν σε 4 κατηγορίες γύρεις, σκόνη, μύκητες και επιθήλια ζώων

Η αλλεργική ρινίτιδα είναι η αλλεργία της μύτης που προκαλείται από ουσίες που βρίσκονται στην ατμόσφαιρα (αεροαλλεργιογόνα) και αν το ευαίσθητο άτομο τις εισπνεύσει προκαλείται μπούκωμα, φτέρνισμα, καταρροή, φαγούρα στη μύτη, ακόμα και δάκρυα στα μάτια.

Τέτοια εισπνεόμενα αλλεργιογόνα υπάρχουν μέσα και έξω από το σπίτι: εξωοικιακά αλλεργιογόνα είναι οι γύρεις φυτών και δένδρων αλλά και μύκητες ενώ ενδοοικιακά είναι η οικιακή σκόνη και τα επιθήλια/τρίχες των ζώων και των πτηνών. Και δυστυχώς, κάποια από αυτά τα αλλεργιογόνα (π.χ. γύρη ελιάς) μπορούν και ταξιδεύουν σε μεγάλες αποστάσεις και μπορούν να προκαλέσουν συμπτώματα σε κάποιον που βρίσκεται δεκάδες χιλιόμετρα μακριά από την πηγή.

Στην Ελλάδα 10-15% του πληθυσμού πάσχει από αλλεργική ρινίτιδα, το οποίο θα μπορούσε να μεταφρασθεί σε περίπου 1.000.000 ασθενείς. Η αλλεργική ρινίτιδα μπορεί να είναι εποχιακή, δηλαδή να εμφανίζεται την Άνοιξη ή κάποια άλλη εποχή του χρόνου ή ολοετής, δηλαδή όλο το χρόνο. Η σοβαρότητά της μπορεί να κυμαίνεται από ήπια μέχρι βαριά, που επηρεάζει σημαντικά την εργασία, τον ύπνο και τις δραστηριότητες.

Επειδή πρόκειται για πάθηση που δεν απειλεί τη ζωή του ασθενούς και τα συμπτώματά της όταν είναι ήπια δεν προκαλούν κοινωνικο-εργασιακά προβλήματα, συχνά παραμελείται από τους ασθενείς αλλά και τους ιατρούς.Όμως, είναι πλέον αποδεδειγμένο πως αν η αλλεργική ρινίτιδα δεν αντιμετωπιστεί έγκαιρα πάντοτε θα εξελιχθεί με ολοένα και βαρύτερα συμπτώματα, ενώ σε 30% των ατόμων θα προκαλέσει αλλεργικό άσθμα και σοβαρά προβλήματα υγείας.

Τι είναι η ρινίτιδα;

Η ρινίτιδα είναι φλεγμονή του ρινικού βλεννογόνου, η οποία προκαλείται από αλλεργίες ή άλλους παράγοντες, όπως ο καπνός του τσιγάρου, οι αλλαγές της θερμοκρασίας, η άσκηση ή η συναισθηματική φόρτιση.

Τύποι ρινίτιδας

Η εποχική αλλεργική ρινίτιδα, η οποία συνήθως προκαλείται από τη γύρη των φυτών. Οι ευαισθητοποιημένοι ασθενείς έχουν κυρίως συμπτώματα κατά την περίοδο της ανθοφορίας, δηλαδή άνοιξη και αρχές καλοκαιριού, ή σε κάποιες περιπτώσεις το φθινόπωρο.

Η χρόνια αλλεργική ρινίτιδα, κατά την οποία παρουσιάζονται συμπτώματα καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου. Συχνά οφείλεται σε αλλεργιογόνα εσωτερικού χώρου, όπως η σκόνη και το τρίχωμα των κατοικίδιων.

Η μη-αλλεργική ρινίτιδα, η οποία συμβαίνει σε ασθενείς στους οποίους δεν έχει διαπιστωθεί κάποια αλλεργική αιτιολογία

Πού οφείλεται η νόσος – Αίτια – Παράγοντες που την πυροδοτούν

Μη-αλλεργική ρινίτιδα

Συνήθως προσβάλλει ενήλικα άτομα και προκαλεί συμπτώματα σε όλη τη διάρκεια του έτους.

Τα αίτια της  μη-αλλεργικής ρινίτιδας είναι:

• Οι έντονες οσμές
• Η μόλυνση
• Τα διάφορα αιωρούμενα σωματίδια (σκόνη)
• Ο καπνός
• Μπορεί να διαχωριστεί ανάλογα με το αίτιο σε:
• Λοιμώδη ρινίτιδα
• Ηωσινοφιλική μη – αλλεργική ρινίτιδα
• Φαρμακευτική ρινίτιδα
• Δομική ρινίτιδα προκαλείται από κατασκευαστικές ανωμαλίες στο ρινικό διάφραγμα

Αλλεργική ρινίτιδα

• Η αλλεργική ρινίτιδα προκαλείται από ουσίες που ονομάζονται αλλεργιογόνα.
• Όταν η αλλεργική ρινίτιδα προκαλείται από κοινά αλλεργιογόνα της υπαίθρου όπως η γύρη από τα δέντρα, το γρασίδι και τα αγριόχορτα που αιωρείται στον αέρα, ονομάζεται εποχική αλλεργική ρινίτιδα.
• Η αλλεργική ρινίτιδα δεν αποκλείεται να προκληθεί επίσης από κοινά αλλεργιογόνα που απαντώνται σε κλειστούς χώρους όπως τα οικιακά ζώα, οι μήκυτες και τα περιττώματα από κατσαρίδες ή τα ακάρεα.   Αυτή ονομάζεται ολοετής η επίμονη αλλεργική ρινίτιδα.

Συμπτώματα αλλεργικής ρινίτιδας

Τα βασικά συμπτώματα της αλλεργικής ρινίτιδας είναι:

• Φτερνίσματα: Εμφανίζονται το ένα μετά το άλλο στη σειρά, συχνά το πρωί ή / και με την έκθεση σε χώρους με υψηλή συγκέντρωση στο υπεύθυνο για τον κάθε ασθενή αεροαλλεργιογόνο (κήποι ή πάρκα για τις γύρες, αποθήκες, γυμναστήρια για μύκητες και ακάρεα).
• Ρινική καταρροή: Πρόκειται για έκκριση διάφανης βλέννας («σαν νερό»), συνήθως σε αρκετή ποσότητα. Συχνά ακολουθεί τους πταρμούς, αλλά εμφανίζεται και μόνη της.
• Ρινική συμφόρηση: Είναι η «μπουκωμένη μύτη». Επηρεάζει συχνά την όσφρηση, μειώνοντάς την, αλλοιώνοντας κατά συνέπεια και την γεύση καθώς αυτές οι δύο αισθήσεις είναι στενά συνδεδεμένες. Επηρεάζει σε κάποιους ασθενείς και την ακοή, προκαλώντας την αίσθηση ότι έχουν βουλωμένα αυτιά. Αυτό συμβαίνει διότι ένα τμήμα του αυτιού επικοινωνεί με την μύτη, οπότε αν είναι βουλωμένη η επικοινωνία αυτή μπορεί να σημαντικά περιορισμένη, με αποτέλεσμα την παραπάνω αίσθηση).
• Κνησμός / φαγούρα στην μύτη, στο φάρυγγα, στα αυτιά: Ειδικά στη μύτη, η τριβή που ο κνησμός προκαλεί είναι συχνά τόσο έντονη που δημιουργείται μια μικρή οριζόντια (εγκάρσια) πτυχή στο κάτω μέρος της μύτης.

Άλλα συμπτώματα που συχνά αποτελούν αποτέλεσμα των παραπάνω ή οφείλονται σε νόσους που συνδέονται με την αλλεργική ρινίτιδα είναι:

• Μάτια που κλαίνε, με φαγούρα (αλλεργική επιπεφυκίτιδα)
• Οπισθορινική καταρροή: Είναι η αίσθηση ότι κάτι τρέχει από την μύτη πίσω προς τον φάρυγγα και προκαλείται από την ποσότητα βλέννας που καταλήγει στον φάρυγγα αντί να τρέξει από τα ρουθούνια.
• Βήχας: Προκαλείται είτε από την οπισθορινική καταρροή είτε από την συνύπαρξη άσθματος.
• Ροχαλητό / αναπνοή από το στόμα: Εμφανίζονται σαν αποτέλεσμα της ρινικής συμφόρησης.
• Ρινορραγία: Αυτή η απώλεια μικρής συνήθως ποσότητας αίματος από την μύτη προκαλείται από το έντονο φύσημα της μύτης που συχνά κάνουν οι ασθενείς στην προσπάθειά τους να βελτιώσουν την ρινική συμφόρηση ή/και καταρροή.
• Μαύροι κύκλοι και οίδημα κάτω από τα μάτια: Η φλεβική κυκλοφορία των ματιών συνδέεται με αυτή της μύτης. Έτσι λοιπόν όταν υπάρχει φλεγμονή στη μύτη, επηρεάζεται η κυκλοφορία της και αυτό έχει αντίκτυπο και στα μάτια με αποτέλεσμα τα παραπάνω. Συχνά επίσης υπάρχει μια πολύ χαρακτηριστική ρυτίδα στο κάτω βλέφαρο (πτυχή Dennie-Morgan), ειδικά στην παιδιατρική αλλεργική ρινίτιδα.
• Κόπωση, ευερεθιστότητα, κεφαλαλγία / πονοκέφαλος: Η αλλεργική ρινίτιδα επηρεάζει άμεσα την ποιότητα ζωής των ασθενών, δυσκολεύοντας την καθημερινότητά τους. Έχει επίσης σημαντική επίπτωση στην ποιότητα ύπνου που είναι πολύ κακή, με αποτέλεσμα μειωμένη επίδωση στις καθημερινές λειτουργίες και στην εργασία των ασθενών. Το σημείο αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό καθώς έχει υπολογιστεί ότι έχει και σημαντικό οικονομικό αντίκτυπο (χαμένες μέρες εργασίας, σημαντικά μειωμένη παραγωγικότητα).

Στον κάθε ασθενή μπορούν να εμφανιστούν όλα ή μόνο κάποια από τα παραπάνω, με την βαρύτητα της κλινικής εικόνας να διαβαθμίζεται από ήπια σε σοβαρή.Η αλλεργική ρινίτιδα συχνά συνδέεται και με άλλες ασθένειες πέρα από τις άλλες αλλεργικές νόσους όπως οι συχνές ωτίτιδες, η ιγμορίτιδα, οι ρινικοί πολύποδες.

 

Θεραπεία – Μέθοδοι αντιμετώπισης

Αν ξέρετε πως κάτι συγκεκριμένο σας προκαλεί μπούκωμα, καταρροή ή φτέρνισμα, προσπαθήστε να το αποφύγετε. Όμως επειδή σπάνια κάποιος/α με αλλεργική ρινίτιδα είναι αλλεργικός/η σε μία μόνο ουσία, πρέπει να επισκεφτείτε έναν εξειδικευμένο Ωτορινολαρυγγολόγο ή έναν Αλλεργιολόγο για να σας εξετάσει και να σας πει αν πράγματι έχετε αλλεργία και σε ποιες ακριβώς ουσίες.

Η ρινίτιδα μπορεί να θεραπευτεί με την κατάλληλη φαρμακευτική αγωγή η οποία προλαμβάνει την εκδήλωση των συμπτωμάτων.

Η φαρμακευτική θεραπεία της αλλεργικής ρινίτιδας πρέπει να εξατομικεύεται, αφού ληφθούν υπόψη πολλοί παράγοντες, όπως η ηλικία, η συχνότητα και η ένταση των συμπτωμάτων, τα ειδικά αλλεργιογόνα στα οποία το άτομο έχει ευαισθησία, η προηγούμενη χρήση φαρμάκων, συνυπάρχουσες παθολογικές καταστάσεις και το κόστος.

Οι κατηγορίες των φαρμάκων που συνήθως χορηγούνται για την αντιμετώπιση της ρινίτιδας είναι:

• Τα αντιισταμινικά τα οποία εμποδίζουν τη δράση της ισταμίνης. Η ισταμίνη είναι ουσία η οποία απελευθερώνεται στον οργανισμό κατά τη διάρκεια της αλλεργικής αντίδρασης και είναι υπεύθυνη για την εκδήλωση αρκετών συμπτώματων, όπως ρινική συμφόρηση και ρινική καταρροή.
• Τα αντιφλεγμονώδη, όπως τα ενδορρινικά κορτικοστεροειδή τα οποία συνήθως χορηγούνται με τη μορφή sprays. Δρουν παρεμποδίζοντας τη δημιουργία φλεγμονής και είναι τα πιο αποτελεσματικά σκευάσματα στην αντιμετώπιση και τον έλεγχο όλων των συμπτωμάτων της ρινίτιδας.

Πώς να προφυλαχτείτε από τη νόσο – Πρόγνωση

Η αλλεργική ρινίτιδα δεν πυροδοτείται μόνο από τα αλλεργιογόνα. Πολλοί άλλοι ερεθιστικοί παράγοντες μπορεί να την προκαλέσουν.

Σε αυτούς περιλαμβάνονται:

• Οι απότομες μεταβολές θερμοκρασίας (π.χ. από εξωτερικό ζεστό περιβάλλον σε κλιματιζόμενο χώρο ή το αντίθετο)
• Οι μεταβολές υγρασίας
• Η εισπνοή έντονων οσμών (π.χ. απορρυπαντικά, αποσμητικά, λαδομπογιές, κολώνιες κλπ)
• Η έκθεση της σκόνης
• Ακόμη και η ψυχοσυναισθηματική φόρτιση μπορεί να αποτελέσει εκλυτικό παράγοντα.

Οι αλλεργίες βρίσκονται σε έξαρση την άνοιξη. Η αλλεργική ρινίτιδα είναι κάποιες φορές εποχιακή και ταλαιπωρεί πολλά παιδιά την άνοιξη.

Η μύτη δεν αποτελεί ένα απλό διακοσμητικό μέρος του ανθρωπίνου σώματος. Έχει να επιτελέσει πολλούς σκοπούς. Οι πιο κύριοι είναι οι εξής δύο:

• Τα τριχίδια που βρίσκονται στην εσωτερική πλευρά της μύτης παγιδεύουν οτιδήποτε προσπαθήσει να εισχωρήσει στο ανθρώπινο σώμα από το σημείο αυτό.
• Ζεσταίνει τον αέρα που εισπνέουμε έτσι ώστε να φτάσει στους πνεύμονες στην κατάλληλη θερμοκρασία.